"Albania has declined in ..." / DW clarifies scenarios: The fight against corruption is the responsibility of the Western Balkan governments themselves

Deutsche Welle; Ms. Prokic, Albania is the only country in the Western Balkans that has experienced a decline in the Corruption Perception Index. What is the reason?

Lidija Prokiç:  It is true that Albania has decreased by one index point compared to last year. But declines or increases by one point are neither to worry too much nor to be proud of. What should be emphasized in the case of Albania, is that, if we look at it in a ten-year period, it has risen by only two points. And this means that Albania has lost many opportunities to seriously fight corruption.

For example, the chance to make an electoral law that increases transparency and guarantees equal conditions for all parties to run in elections. Electoral reform failed to solve this very important problem and this has aggravated the political situation in the country and has led to a decline in the credibility of decision-making bodies.

Albania is praised by many western countries for the vetting process. Did not this fact play a role so that at least Albania did not lose the level of a year ago?

In terms of vetting, it is positive that the process has now begun to take shape. A positive element, which I want to emphasize is the start of the work of the High Judicial Council, reducing the influence of the Ministry of Justice on the judiciary. But what needs to happen now is for the newly elected judges and prosecutors to start prosecuting corruption cases, and that is something that will be crucial.

Maqedonia e Veriut dhe Kosova janë dy vendet e vetme në Ballkanin Perëndimor që kanë bërë progres. Cila ishte receta e tyre?

Kosova ka bërë përparim pas shumë vitesh qëndrimi në vend ose përkeqësimi.Tani ajo është ngjitur me tre pikë në indeks, pra, ka 38 pikë. Mendojmë se ka luajtur rol pozitiv përmirësimi në fushën e demokracisë, pra, fakti që Kosova ka pasur një dorëzim paqësor të pushtetit në dy zgjedhje të zhvilluara brenda një kohe shumë të shkurtër. Një tjetër element shumë pozitiv në rastin e Kosovës ishte fakti që Kosova ishte një nga vendet e rralla në Evropë, ku parlamenti mbeti tërësisht funksional gjatë pandemisë. Është e rëndësishme që institucionet ta ruajnë pavarësinë edhe në kohë krize. Kosova e rriti në këtë mënyrë besimin e popullit në vendimet e marra në krizën e pandemisë.

Maqedonia e Veriut, e cila ka shënuar 39 pikë, pra, katër pikë më shumë se vitin e kaluar, ka bërë progres në ndjekjen e zyrtarëve të lartë për korrupsion dhe në forcimin e institucioneve mbikëqyrëse të kapaciteteve të Agjencisë për Parandalimin e Korrupsionit. Por të mos harrojmë, se edhe Maqedonia e Veriut, ka vetëm 39 pikë, dhe është nën nivelin mesatar botëror, 43.

Mali i Zi megjithatë rezulton mbi mesataren me 46 pikë...

Në fakt më duhet të them se nuk duhet të mjaftohemi vetëm tek shifrat. Ne kemi një krizë politike në Mal të Zi, pas ndryshimit të qeverisë, dhe situata në vend nuk i pasqyron më shifrat. Por megjithatë, Mali i Zi arriti të bënte ca ndryshime të rëndësishme në ligjin e informacionit, pas një përpjekjeje të gjatë dhe këmbëngulëse të qeverisë së mëparshme për të kufizuar lirinë e informacionit. Një tjetër përmirësim është se qeveria e Mali të Zi, për herë të parë bëri të hapura informacionet për shpenzimet publike. Dhe kjo mundëson që organet mbikëqyrëse të jenë shumë më të pavarura se më parë.

Bosnja-Hercegovina këtë vit është një vend që Transparency International e ka vënë nën vëzhgim. Cila është arsyeja?

Kriza politike aktuale në Bosnjë-Hercegovinë është shumë shqetësuese. Shqetësues është edhe fakti se antikorrupsioni nuk zë vend fare në agjendën e qeverisë. Qeveria në Bosnjë-Hercegovinë duhet të jetë shumë më aktive në luftën kundër korrupsionit, ajo duhet të adresojë reformën elektorale, për të garantuar zgjedhje vërtet të lira dhe pa presion ndaj votuesve.
Një çështje tjetër serioze është se gazetarët janë duke u përballur me kërcënime, sulme fizike, dhe me manipulimin e medias. Asnjë nga këto nuk jep shpresë se situata do të ndryshojë së shpejti. Është shumë zhgënjyese të shohësh se politikanët nuk po e marrin seriozisht luftën kundër korrupsionit, sidomos kur ke parasysh deklaratat e tyre për afrim me BE-në

Serbia në raportin tuaj kritikohet më së shumti për mungesën e demokracisë. Është ky shkaku se përse nuk po bën përparime në luftën kundër korrupsionit?

Serbia ka ngecur në vend me 38 pikë në krahasim me një vit më parë dhe është në nivelin më të ulët prej dhjetë vjetësh. Disa organizata ndërkombëtare të specializuara në fushën e demokracisë, si Freedom House dhe International Idea konstatojnë një ndikim të përsëritur të qeverisë mbi media dhe kufizimin e lirisë së medias. Dhe një shkak tjetër janë zgjedhjet, të cilat nuk janë të lira, e për të cilat shoqëria civile ka paralajmëruar vazhdimisht. 

The countries of the Western Balkans are corrupt, but the EU continues to pour millions. Are EU mechanisms sufficient to control the use of funds?

The EU has a number of instruments to control the use of funds, but there are also some weaknesses, because we have many situations when European funds are not spent adequately in these countries. But in this context, it must be said that governments are responsible, and the less responsible they are in the fight against corruption, the less willing will EU countries be to accept them into the EU, and this has to do with do directly with the experience that the EU has had before with some member states.