Oltsen Gripshi: It is fundamental and the duty of us historians and curators to know how to separate values ??from mediocrity and amateurism in art

The year we left behind for the artist Oltsen Gripshi was full of various activities in the field of art. Participation in international exhibitions abroad, but also with exhibitions in Albania. In the interview for the "SOT" newspaper, the artist Oltsen Gripshi says that the focus for 2023, in addition to exhibitions, will also be the publication of several scientific monographs and the continuation of research in the field of art. Oltsen Gripshi develops his activity as an artist, esthete and curator between Albania and various countries around the world, for which he has been awarded international prizes. But he says that the role of the curator in the scene of visual art, not only in Albania, but everywhere in the world is fundamental and essential. According to him, and to be an art historian, without mastering the history of humanity, philosophy and anthropology, one cannot you deal with the history of art.

-The first month of the year where artists get ready for the following projects. During this year in the artistic part, where will you be focused?

Indeed, January is in a way, a kind of "restart" towards new goals for the year just started... I would stop a little in 2022, which started frantically with participation in numerous international exhibitions, exhibiting in national galleries and museums of contemporary art in places previously unimaginable to me, that my art would be exhibited in these places! I have considered the year just passed as the Asian year, as it started with the first exhibition at the Lalit Kala National Academy of Arts in New Delhi, India, to continue in China, South Korea, Iran, Philippines, Bangladesh, Iraq , Jordan, Nepal, Malaysia, Thailand, Russia and in some other European countries such as: Turkey, Bulgaria, Romania, Spain, Italy, Lithuania, as well as in Egypt, Ethiopia and Argentina, culminating with the inauguration of my personal exhibition "Darkness" at the National Museum of State Security Tapping "House with Leaves" in May and the curation of the XVI Edition of the National Exhibition "Autumn Salon" at the Art Gallery Exhibition Shkodër in December 2022. The focus for the new year, in addition to exhibitions, will be on the publication of several scientific monographs and the continuation of research in the field of Albanian art history, which remains a fundamental priority for me. The month of March comes with the curation of a very important exhibition at the National Historical Museum, which is about the 110th anniversary of diplomatic relations between Albania and Austria, where the 10 most famous contemporary artists of the two countries will be part of it. in the month of May and the curation of the XVIth Edition of the "Autumn Salon" National Exhibition, at the Shkodër Visual Arts Gallery in December 2022. The focus for the new year, apart from the exhibitions, will be the publication of several scientific monographs and the following of research in the field of Albanian art history, which remains a fundamental priority for me. The month of March comes with the curation of a very important exhibition at the National Historical Museum, which is about the 110th anniversary of diplomatic relations between Albania and Austria, where the 10 most famous contemporary artists of the two countries will be part of it. in the month of May and the curation of the XVIth Edition of the "Autumn Salon" National Exhibition, at the Shkodër Visual Arts Gallery in December 2022. The focus for the new year, apart from the exhibitions, will be the publication of several scientific monographs and the following of research in the field of Albanian art history, which remains a fundamental priority for me. The month of March comes with the curation of a very important exhibition at the National Historical Museum, which is about the 110th anniversary of diplomatic relations between Albania and Austria, where the 10 most famous contemporary artists of the two countries will be part of it. which remains a fundamental priority for me. The month of March comes with the curation of a very important exhibition at the National Historical Museum, which is about the 110th anniversary of diplomatic relations between Albania and Austria, where the 10 most famous contemporary artists of the two countries will be part of it. which remains a fundamental priority for me. The month of March comes with the curation of a very important exhibition at the National Historical Museum, which is about the 110th anniversary of diplomatic relations between Albania and Austria, where the 10 most famous contemporary artists of the two countries will be part of it.

-Ju e keni mbrojtur formimin  artistik në Akademinë e Arteve të Bukura G.B Cignaroli në Verona dhe veprimtarinë artistike e keni zhvilluar edhe jashtë kufijve të Shqipërisë, ku jeni nderuar me një sërë çmimesh ndërkombëtare. Ndërkohë së fundmi jeni pjesëmarrës në Festivalin Ndërkombëtar të Artit Bashkëkohor Busan 2023, Busan, Koreja e Jugut, po ashtu dhe në Bienalen e Parë Ndërkombëtare të Artit e Bagdadit. Me çfarë prezantoheni dhe sa kanë për ju rëndësi këto eveniment?

 Po, formimi im njihet tashmë që studimet universitare dhe pasuniversitare i kam kryer midis Italisë, Francës dhe Spanjës, ku dhe kam zhvilluar pjesën e parë të krijimtarisë time artistike, duke ekspozuar pikërisht në këto vende, si dhe me një doktoraturë në historinë e artit në Akademinë e Studimeve Albanologjike, Tiranë. Sakaq gjatë këtij janari isha i pranishëm në dy ekspozita tepër të rëndësishme ndërkombëtare të cilat, jo vetëm zgjerojnë hartën e ekspozimit të krijimtarisë time nëpër ekspozita të ndryshme të artit bashkëkohor nëpër botë, por mbi të gjitha më pasurojnë edhe mua njëherazi si artist dhe individ, duke u ndikuar nga kulturat e këtyre vendeve të largëta për antropo-fenomenologjinë tonë të të jetuarit e të të menduarit. Konkretisht pjesëmarrja ka qenë në Festivalin Ndërkombëtar të Artit Bashkëkohor Busan 2023, në Korenë e Jugut dhe në Bienalen e Parë Ndërkombëtare të Artit dhe Design në Bagdad të Irakut. Në të dyja këto ekspozita ndërkombëtare jam paraqitur me vepra konceptuale, ku në atë të Busanit kam ekspozuar veprën “Dumb night” dhe në Bienalen e Bagdatit ka ekspozuar veprën “Imago Mundi”.

-Çfarë mund të na thoni mbi rolin e kuratorit të një ekspozite, pasi së fundmi ju keni kuruar Edicionin e XVI-të të Ekspozitës Kombëtare “Salloni i Vjeshtës” në Galerinë e Arteve Pamore Shkodër?

Unë e kam shprehur qartazi edhe në intervista të tjera, që roli i kuratorit në skenën e artit pamor, jo vetëm në Shqipëri, por gjithkund gjetkë nëpër botë është themelor dhe thelbësor, pasi është ajo figurë qendrore për përshkrimin teorik të krijimtarisë së artistit, krijimin e një linjë të mirëfilltë ekspozimi të veprave në rastin e një ekspozite vetjake, apo të përbashkët dhe promovimin e vlerave të mirëqena që ky artist/të përfaqëson/jnë, shpërfaq/in në kontekstin e bashkëkohësisë tonë. Por, për të qenë kurator së pari do të duhet të kesh studiuar për të, sikundër kam bërë edhe unë, ashtu siç ndodh me çdo profesion tjetër, sepse kuratori është një profesion dhe jo thjeshtë një dëshirë, ku dikush zgjohet në mëngjes dhe thotë: - Unë jam kurator, siç në të vërtetë po ndodh rëndomtë sëfundmi në Shqipëri, ku kushdo bën gjithçka; edhe piktorin, edhe kuratorin edhe kritikun e për më tepër edhe historianin e artit! Një trend i rrezikshëm…– një qasje e tillë e papërgjegjshme sjell një kaos paaftësish, që çon në një degradim së pari të vetë artistit e për rrjedhojë të të gjitha atyre elementëve të sipërpërmendur e të artit pamor në tërësi, duke rënë preh e grackës së promovimit të pseudo “vlerave artistike”. Kujdes! Kuratori nuk është thjeshtë një emërtesë e re në fjalorthin e së tashmes tonë, sesa ai, që bën bashkë artistin, artin e tij në kontekstin historik, shoqëror, antropologjik dhe filozofik të kohës në të cilën ai jeton, duke evidentuar e shpërfaqur individualitetin artistik tek ai.  

- Sa i angazhuar jeni me pikturën?

 Piktura është tërësia ime si qenie njerëzore dhe si artist. Piktura për mua është ajo përmasë hyjnore, që më mbron nga çdo ligësi, intrigë dhe mllef i të tjerëve, duke i shndërruar ato në vetëbesim dhe shpërbërë më pas në ngjyra e imazhe mbi kanavacë. Një proces ky psikik-shpirtëror, i cili më bën të njëtrajtshëm me pikturën, sepse asgjë sesa piktura nuk është në gjendje të kuptojë e shpërfaqë misterin shumë përmasor të qenies që unë jam.

- Jeni autor i dhjetëra studimeve dhe pjesëmarrës në konferenca shkencore ndërkombëtare në fushën e historisë së artit, trashëgimisë kulturore dhe pedagogjisë. Çfarë mund të na thoni për këtë pjesë, sipas jush a abuzohet sot me “historian arti”?

Absolutisht po, e përshkrova edhe pak më sipër, që ashtu si kuratori edhe historiani i artit është një profesion dhe jo një dëshirë aty për aty për të qenë i tillë. Unë jam autor i shumë studimeve dhe konferencave shkencore brenda dhe jashtë Shqipërisë në lëmin e historisë së artit shqiptar e jo vetëm, trashëgimisë kulturore dhe pedagogjisë, ku në vitin 2022 jam vlerësuar me çmimin për studimin më të mirë të vitit nga International Academic Research Center në Universitetin e Kalabrisë, Itali. Formimi im profesional gërsheton dy aspekte, atë si artist krijues dhe si teoricien i artit, gjithmonë në gjurmim e riinterpretim të historisë së artit pamor shqiptar, duke e trajtuar atë të krahasuar me zhvillimet stilistike përtej Shqipërisë. Kjo, sepse në të kundërt nga çmendohet e shkruhet rëndomtë nën emërtesën “kritikë arti”, apo “histori arti” e një mori botimesh mbi artin në Shqipëri pa kurrfarë arsimimi në këtë fushë, e cila për hir të së vërtetës ndërthur bashkë tri elementë thelbësor për vetë ekzistencën si shkencë e historisë së artit: historinë e njerëzimit, filozofinë dhe antropologjinë. Pa mirë zotërimin e këtyre tri kolonave të dijes nuk mund dhe nuk duhet të guxosh të merresh me historinë e artit (në aspektin e të shkruarit), në të kundërt do të ishte si një verbër që ecën me vetëdije drejt një humnere. 

-Jemi në fillimin e këtij viti, por në një intervistë më parë jeni shprehur se arti bashkëkohor shqiptar në kërkim të identitetit, ku gjithkush bën gjithçka. Çfarë është për ju shqetësuese?

 Për mua nuk është aspak shqetësues i ashtuquajturi “arti bashkëkohor” në vetvete, pasi jam vetë pjesë e tij, por ai nuk është gjë tjetër sesa vetë imazhi, reflektimi dhe interpretimi i të tashmes tonë nga artistët. Por, ajo që më shqetëson më shumë është fakti se gjithkush mendon se bën “përsosur” gjithçka dhe për më tepër në vetëbesimin e tij/saj donkishotesk është i suksesshëm! Kjo, sepse qasja e artit bashkëkohor i ka dhënë liri, ashtu si rrjetet sociale, që kushdo mund të shpreh lirisht mendimet e tij (që edhe kjo nuk më shqetëson), por duhen me shumë kujdes evidentuar vlerat artistike, origjinaliteti dhe çfarë përfaqëson në pikëpamjen e një estetike të re, që artisti sjell? Në këtë proces një rol qendror ka historian i artit dhe kuratori për të gjitha ato arsye të sipërshpjeguara. Është themelore dhe detyrë e ne historianëve dhe kuratorëve të dimë të ndajmë vlerat nga mediokriteti dhe amatorizmi, kjo si mënyra e vetme për të formësuar identitetin e artit pamor shqiptar përballë zhvillimeve të vrullshme përtej nesh, duke zënë vendin që na takon nëse e meritojmë. 

- How do you define art?

Art is not just colors, shapes, sounds, words and movements. It is an organic process in full unexpected times, it is the eternal trace of our existence and the opposing consciousness of every system.

Interviewed by: Julia Vrapi