The hero who waited for spring

The historical book is the biography of the People's Hero Ali Demi, of a young man who has passed through suffering, death and storms... The life of a boy who learns and fights for a more beautiful life, for an equal society, is neatly presented. for an ideal. All these are described in a vital way, through numerous documents and memories of contemporaries who lived and fought with the legendary character. The writer with clean language and spelling of Albanian has brought a book in originality that when he reads it, he seems to live and act together with the hero and his friends, with his family and social environment.

He was born and sinned in the fire ground...

Ali Demi was born in Filat of Çameria on January 18, 1918, in the patriotic family of Demve of Çameria. His parents, Ahmet Luçe Demit and Nazo Xhafo, as well as the entire family circle, took care in raising and educating the children. There, the future hero finished primary school and got to know the achievements of the great patriots of Chameria such as Çelo Mezani, Osman Taka, Xhafer Demi, Rexhep Demi and Musa Demi. In 1927, Ali with a scholarship appeared in the dormitory "Çamëria" in Saranda, where the Cham children had started to learn their mother tongue. While in 1932, he studied in the stone town, at the gymnasium of Gjirokastra, where he studied for four years. During the time of study, he got to know and read the first progressive books of the time. There he was introduced to the heroism shown by Çerçiz Topulli and Mihal Grameno, but also received education from professors Kristo Fundo, Fadil Rrepishti, Eqerem Çabej, Kristo Kono and Eftim Qose. Together with several high school students, he organizes the association "Skënderbeu" and then "Cepa". On the basis of these associations, he runs the newspaper with the same title. After the events of the anti-Zogist uprising in Fier, a year later, together with his close friend Themo Vasi and cousin Njazi Demi, he organizes the students' revolt for the bad living conditions. The Ministry of Education expels the three from school, along with several other friends. a year later, together with his close friend Themo Vasi and cousin Njazi Demi, he organizes the students' revolt for the bad living conditions. The Ministry of Education expels the three from school, along with several other friends. a year later, together with his close friend Themo Vasi and cousin Njazi Demi, he organizes the students' revolt for the bad living conditions. The Ministry of Education expels the three from school, along with several other friends.

Ali Demi comes to Tirana and enrolls in the Tirana high school, where he immediately gets to know and is closely related to Qemal Stafa, Vasil Shanto, who made him a member of the Communist Group of Shkodra. After completing his studies, he began working as a temporary employee at the Tirana Post-Telegraph, where he headed one of the first communist cells. Organizes a workers' protest at the General Directorate of Post and Telegraph in Tirana and catches the eye of the Italian fascists for his anti-fascist activity. With the beginning of the Italo-Greek War, he is mobilized in the Albanian battalion "Tomorri" and goes to the front, but his goal is to organize the sabotage of this war. In the preparation and the war against Greece, Italy was using the discriminatory situation of the Albanians in Chameri to its advantage. When the Italian-Greek war broke out in 1940, deepened the political tension in Chameri. There were many attempts by the conqueror to have him as a collaborator from the Albanian minority. The Cham population had suffered a lot during the fascist regime of Metaksai, but in this war it maintained a neutral position towards the parties. With the defeat of the Italian army and its withdrawal from Greece, the violence and terror on the Albanian population of Chameria became more intense, by the new Greek government. After deserting the army, Ali Demi goes to Filat where he meets his parents and immediately leaves the front with a large group of Albanians and returns to Tirana, hiding the weapons in Bije Vokshi's house. but in this war he maintained a neutral position towards the parties. With the defeat of the Italian army and its withdrawal from Greece, the violence and terror on the Albanian population of Chameria became more intense, by the new Greek government. After deserting the army, Ali Demi goes to Filat where he meets his parents and immediately leaves the front with a large group of Albanians and returns to Tirana, hiding the weapons in Bije Vokshi's house. but in this war he maintained a neutral position towards the parties. With the defeat of the Italian army and its withdrawal from Greece, the violence and terror on the Albanian population of Chameria became more intense, by the new Greek government. After deserting the army, Ali Demi goes to Filat where he meets his parents and immediately leaves the front with a large group of Albanians and returns to Tirana, hiding the weapons in Bije Vokshi's house.

Shtëpia me nr. 66

Në prag të themelimit të Partisë Komuniste Shqiptare dhe bashkimit të grupeve komuniste kryeson një grup për përgatitjen e konferencës së Grupeve Komuniste, nga e cila u themelua PKSH në shtëpinë e mikut te tij Xhemal Cani. Është një nga 200 komunistët e parë dhe vazhdon të drejtojë një celulë “trojka” të përbërë gjithnjë nga tre veta. Në shkurt të vitit 1942 sjell familjen e tij nga Çamëria. Shtëpia nr. 66, në rrugën e Shëngjergjit të Tiranës kthehet në një nga bazat më të rëndësishme të luftës ilegale, ku zhvillohet Konferenca e Parë e Aktivit të PKSH për Tiranën, bazë e përgatitjes dhe shpërndarjeve të trakteve e komunikatave të para të partisë.

Kështu Ali Demi gjatë vitit 1942 bëhet një nga organizatorët e manifestimit të madh antifashist në Tiranë në 7 prill të vitit 1942. Këtu bie përsëri në sy të spiunëve të Kuesturës. Kështu më 18 prill të vitit 1942 arrestohet dhe torturohet. Autoritetet italiane kërkojnë ta internojnë menjëherë në kampet e tyre në ishujt e Italisë, por në bazë të hetimeve të tjera, duke parë rrezikshmërinë e tij, e mbajnë në Tiranë. Burgoset në burgun e Tiranës ku dënohet me 23 vjet burg. Kur dëgjoi për vrasjen e Perlat Rexhepit shkroi një poezi për heronjtë e Shkodrës. Ai organizon grevën e urisë në burgun e Tiranës kundër internimit të komunistëve në ishujt e Italisë. Në shtator të vitit 1942 organizohet demostrata e madhe e grave dhe e popullit të Tiranës para burgut, ku vritet dhe nëna Mine Peza. Ali Demi ishte në krye të organizimit për hapjen e kanalit nga të burgosurit politikë dhe pas një tentative të dytë arratisjen e të burgosurve, e cila pas shumë përpjekjesh realizohet në 29 prill të vitit 1943.

Në rrugën drejt lirisë...

Ndërkohë, biri i Çamërisë së cfilitur nga shovinizmi grek, Ali Demi, do të jepte një ndihmesë të shquar në organizimin e qëndresës popullore kundër fashizmit në krahina të ndryshme të Shqipërisë si në Çermenikë, Kërrabë, Zaranik dhe në trevën e Labërisë e kryesisht në Vlorë e Mesaplik. Një jetë e re fillon për të si komisar i batalionit “Çermenika” ku merr pjesë në disa aksione. Gjatë dy muajve ndihmon për ngritjen e këshillave të reja nacionalçlirimtare në krahinat e Oparit dhe Zaranikut. Në gusht të vitit 1943, pas një udhëtimi të gjatë nga malet e Çermenikës nëpër Mallakastër, më se fundi mbërrin në Vlorë në kohën e vështirë të luftës dhe përçarjes si pasojë e fraksionit të Sadik Premtes. Caktohet sekretar organizativ dhe më pas sekretar politik i Komitetit të Partisë së Qarkut të Vlorës, një nga qarqet më të mëdha të luftës së Frontit Nacionalçlirimtar. Duke qenë gjithnjë në lëvizje, Aliu ra sërish në sy të pushtuesit. Në mbrëmjen e 19 dhjetorit 1943, duke u kthye natën vonë në bazën e tij në Kaninë, dhe pse në kalanë e Kaninës kishte gjermanë. Baza e tij rrethohet nga gjermanët e ballistët. Thirrjes së tyre për t’u dorëzuar, bashkë e dy shokë të tjerë, Pano Dhimgjoka dhe Dhimitër Mandro, ju përgjegj me grykën e pushkës. Lufta vazhdon dhe pas vrasjes së Pano Dhimgjokes, ai çan rrethimin, fsheh shokun e tij të plagosur Dhimitër Mandro, por duke u larguar qëllohet për vdekje nga një mitroloz. Vritet në moshën 25 vjeçare.

Pranvera dhe përjetësia...

Në mars të vitit 1943, u formua çeta e parë mikste, e cila bashkëpunonte me EAM-in. Edhe kundërshatrët nuk e mohojnë kontributin dhe pjesëmarrjen e çamëve myslimanë në radhët e rezistencës antifashiste greke, në formacionet e ELLAS-it dhe të EAM-it. Çamët nxorrën mbi 1.000 luftëtarë, pa marrë parsysh edhe qindra të tjerë që punonin në terren. Nga radhët e ELLAS-it ranë në luftë 68 partizanë çamë. Në shkurt të vitit 1943, u krijua çeta “Çamëria” dhe më pas batalioni “Çamëria”, i cili në shtator të vitit 1943 zhvilloi betejën e famshme të Konsipolit kundër gjermanëve, që zgjati 55 ditë. Ajo betejë u shqua për pjesëmarrjen e gjerë të popullsisë së Çamërisë, të Delvinës dhe të minoritetit pa dallim kombësie apo shtresash shoqërore. Në pranverë të vitit 1944, në Qeramicë, u formua batalioni katërt “Ali Demi” me më shumë se 500 luftëtarë çamë. Batalioni hyri në përbërje të Regjimentit XV të Ushtrisë Nacionalçlirimtare Greke (EAM). Në luftimet e zhvilluara ranë trimërisht dëshmorët Muharrem Myrtezai, Ibrahim Halluni, Husa Vejseli etj. Luftëtarë të tjerë çamë morën pjesë në Brigadën VI, VII, IX dhe XI të ushtrisë greke. Misioni britanik në Çamëri, nuk e ka mohuar pjesëmarrjen e tyre në radhët e EAM-it. Në 5 korrik të vitit 1945, nga Këshilli Antifashist Nacionalçlirimtar shpallet “Hero Kombëtar” me motivacionin “Udhëheqës dhe puntor i palodhur, shembull heroizmi dhe abnegacioni të pashoqtë, gjatë Luftës Nacionalçlirimlare ai u bë dhe mbeti një nga fytyrat më të shquara për brezat e sotme dhe të nesërme të Popullit shqiptan”. Më pas dekorohet nga Presidumi i Kuvendit Popullor me dekoratat “Urdhëri i Yllit partizan”, “Urdhërin e Flamurit”, “Medaljen e Çlirimit”, “Medaljen e trimërisë” dhe “Medaljen e Kujtimit”.

Në shtator të vitit 1945, eshtrat i tij merren në Kaninë dhe varrosen me ceremoni në varrezat e martirëve të qytetit të Vlorës, në prani të nënës së tij. Po ato ditë organizohej në Vlorë dhe Kongresi Antifashist Çam, ku ishte ftuar dhe nëna e Ali Demit. Emrin e Ali Demit e mbajnë gjimnazi në Vlorë dhe një rrugë, shkolla 9 vjeçare në Tiranë, një rrugë kryesore dhe një lagje në Tiranë. Për heroin janë shkruar libra e poezi, si dhe janë kënduar këngë, e shpalosur në art dhe pikturë, janë bërë buste e ngritur lapitar në Kaninë në përkujtimin e veprës së tij. dikur në lagjen “Ali Demi” ishte dhe një shtëpi muze, që tregonte rrugëtimin e një heroi dhe të një lufte...

Historia e heronjve Qemal Stafa, Vasil Shanto, Margarita Tutulani, Asim Zeneli, Ali Demi, Perlat Rexhepi, etj., nuk është thjesht vetëm histori shqiptare. Kanë ndodhur dhe në vendet e Lindjes Europiane pas Luftës së Dytë Botërore, histori të ngjashme. Ata që dolën nga lufta ishin aktorë të mëdhenj, por disa u vranë si “tradhëtarë të kauzës së Partisë”, të tjerë u burgosën, internuan dhe u shmangën nga jeta politike, duke jetuar në heshtje me dhimbje në shpirt. Megjithatë, gjaku i tyre nuk ka shkuar kot. Në fakt ata ishin të përkushtuar për lirinë kombëtare dhe të krijimit të një shoqërie të re ku të zotëronte e drejta, liria, barazia dhe mirëqenia. Në asnjë vend të Europës nuk ka historianë e politikanë që të mohojnë luftën dhe kontributin e heronjve të tillë pse ata ishin të majtë dhe luftuan për “shoqërinë ideale”, të barazisë e të dinjitetit njerëzor. Kjo ndodh vetëm në Shqipëri, ku historianë dhe politikanë të errët dhe me qëllime të mbrapshta politike duan ta denigrojnë luftën e heronjve dhe të bëjnë heronj kolaboracionistët që i shërbyen dhe u larguan bashkë me ushtrinë gjermane përtej kufijve të Shqipërisë. Historia është histori dhe jo në shërbim të politikës. Heronj të vërtetë ishin ata që bënë luftën dhe derdhën gjakun për lirinë. Ishte lufta e tyre ajo që bëri që pas luftës, Fuqitë e Mëdha ta konsideronin Shqipërinë jo si bashkëpuntore të fashizmit e nazizmit, por si vend që luftoi krah aleatëve. Ishte ky gjaku që solli lirinë e këtij vendi... gjaku i martirëve të tillë do ta ruajë gjithnjë të kuqen e vet...